
مصاحبهی روزنامهدیواری حق با حجتالاسلام غلامعلی خالقی دربارهی امام حسن عسکری علیهالسلام
آنان که #خاک را به نظر #کیمیا کنند
حضرت اباالمهدی، باطن حج و روح کعبه و جان صفا و تجلی مروه و ذات طواف بودند
نویسنده : مهدیه خالقی
این هم نوعی هتتریک است دیگر! اصلا فکر نمیکردم مصاحبهای که در شمارهی نهم روزنامهدیواری، با پدرم دربارهی امام نهم انجام دادم، نهتنها در حق دهم، بلکه در حق یازدهم هم با محوریت امامین عسکریین ادامه پیدا کند. آنچه در ادامه میخوانید، سومین گفتوگوی مطبوعاتی من با جناب ابوی است؛ این بار دربارهی زندگی و زمانهی دومین حسنبن علی از میان امامان؛ امام حسن عسکری که درست مثل امام حسن مجتبی #مظلوم بودند اما در عین حال حکیم و بصیر و صبور و مدیر و مدبر.
حق: امام یازدهم در چه شهری متولد شدند؟
مدینه.
حق: در چه سالی؟
به نقل مشهور، هشتم ربیعالثانی سال دویست و سی و دو هجری قمری.
حق: همسر ایشان که بود و این را هم بگویید که امام عسکری چند فرزند داشتند؟
همسر امام عسکری «نرجسخاتون» بود و آنجور که معروفتر است، «مهدی صاحبالزمان» تنها فرزند ایشان هستند.
حق: ناظر بر لقب حضرت اباالمهدی، بالاخره «عسکری» درست است یا «عسگری»؟
قطعا «عسکری». «عسگری» در زبان فارسی به معنای عقیم و بیدانه است؛ لذا دشمنان برای ترویج شایعهی عقیمبودن امام عسکری و عدم وجود امام زمان، از #عسگری استفاده میکردند. خلفای عباسی، امام علیبن محمد و امام حسنبن علی علیهماالسلام را به محلهی #عسکر در شهر #سامرا که لشکرگاه نظامیان بنیعباس بود، منتقل کردند. به همین دلیل این دو امام را #عسکریین میگویند. از طرفی «عسکر» یک کلمهی عربی است و ما اصولا در زبان عربی، حرف «گاف» نداریم.
حق: نشانههای مؤمن از منظر امام حسن عسکری چیست؟
خواندن پنجاه رکعت نماز یومیه و نافله، زیارت اربعین، استفاده از انگشتر در دست راست، گذاشتن پیشانی در سجده بر خاک و بلند گفتن ذکر «بسمالله الرحمنالرحیم» در هنگام نماز.
حق: حضرت ابومحمد در دوران کدامیک از خلفای عباسی زندگی کردند؟
معتز، مهتدی و معتمد.
حق: این درست است که امام یازدهم به حج نرفتهاند؟
اغلب مستندات به همین اشاره دارد. گویا امام حسن عسکری علیهالسلام، تنها امامی هستند که به دلیل مراقبت شدید دشمنان، فرصت بهجا آوردن مناسک حج را پیدا نکردند. صدالبته که باطن حج و روح کعبه و جان صفا و تجلی مروه و ذات طواف، خود حضرت عسکری بودند.
حق: حضرت عسکری در چند سالگی به امامت رسیدند؟
ایشان در سال دویست و پنجاه و چهار هجری قمری، در سن بیست و دو سالگی به امامت رسیدند و دورهی امامتشان هم شش سال طول کشید. امام حسن عسکری تنها بیست و هشت سال عمر کردند. پدرشان تنها چهل و دو سال و پدربزرگشان حتی از خود امام عسکری هم کمتر؛ تنها بیست و پنج سال. سه امام نهم، دهم و یازدهم، سرجمع فقط نود و پنج سال عمر کردند و البته از یاد نبریم که آغاز عصر غیبت حضرت حجتبن الحسن در سن پنج سالگی بود. لذا اینجا ما داریم از یک قرن سخن میگوییم؛ صد سالی که سختترین فشارها بر چهار امام آخر ما وارد شد اما صرفنظر از بحث متفاوت امام زمان، سه امام آخر نشان دادند که عمق زندگی بسی مهمتر از طول آن است. شما نگاهی به زندگینامهی امام جواد علیهالسلام بیندازید! فقط در یک قلم؛ باورتان میشود «زیارت جامعهی کبیره» کار یک انسانی بوده باشد که تنها بیست و پنج سال زندگی کرده؟ یا همین امام عسکری! چنان تشکیلات شیعه را در عصر کوتاه زعامت خودشان، منسجم کرد که اگر نمیدانستیم، تصور میکردیم اقلا هفتاد سال عمر کردهاند ایشان!
حق: از معجزات حضرت ابومحمد برای ما بگویید!
یکی از اصحاب امام عسکری به نام «ابوهاشم جعفری» حکایت میکند: روزی امام، سوار مرکب خود به سمت صحرا حرکت میکرد. من هم همراه ایشان به راه افتادم. ناگهان به یادم آمد که بدهی سنگینی دارم، لذا بدون هیچ سخنی، همینجور در ذهنم مشغول چارهاندیشی شدم. در همین حین، امام متوجه من شد و فرمود: «ناراحت نباش! خداوند متعال آن را ادا خواهد کرد». سپس با عصایی که در دست داشت، روی زمین خطی کشید و فرمود: «ابوهاشم! پیادهشو و آن را بردار». وقتی پیاده شدم، دیدم قطعهای طلا روی خاک افتاده! آن را برداشتم و سوار شدم. کمی دیگر که رفتیم، با خود گفتم: «اگر این قطعهی طلا به اندازهی بدهی من باشد، خوب است؛ ولی من توان تأمین مخارج خانوادهام را ندارم». در این هنگام، امام به من نگاهی کرد؛ خم شد و روی خاک خط دیگری کشید. پیاده شدم و این بار دیدم قطعهای نقره روی زمین افتاده. بعد از چند روز، طلا را به بازار بردم. دقیقا به مقدار بدهیام بود؛ نه کمتر و نه بیشتر. آن قطعهی نقره را هم فروختم و نیازمندیهای خانه را تهیه کردم.
حق: ارتباط امام با شیعیان در آن روزگار سخت، به چه صورتی بود؟
با توجه به ترکیب جمعیتی مذاهب در جامعهای که اکثریت آن را اهل سنت تشکیل میدادند و همچنین فشارهای عباسیان بر شیعیان، جامعهی شیعه در عصر #تقیه به سر میبرد. با این حال، امام حسن عسکری نسبت به ادارهی امور شیعیان و گردآوری وجوهات اهتمام داشتند و وکیلانی به سرزمینهای مختلف میفرستادند. بهعلاوهی آنکه با نامهنگاری و نیز دیدارهای محدود و مخفی با شخصیتهای شیعه، به اوضاع مادی و معنوی مردم رسیدگی میکردند.
حق: کدامیک از احادیث حضرت اباالمهدی را بیشتر در زندگی خود به کار بردهاید؟
این حدیث گهربار را: «از نشانههای تواضع، سلامکردن به هر کسی است که با او برخورد میکنی و نشستن در محلی از مجلس که کمتر از مقام توست».
حق: آیا امام حسن عسکری در مورد فرزندشان حضرت بقيةالله حدیثی فرمودهاند؟
بله! ایشان دربارهی امام مهدی فرمودهاند: «فرزند من، همان قائم بعد از من و کسی است که دارای علائم پیامبران یعنی طول عمر و غیبت طولانی خواهد بود. بر اثر مدت طولانی غیبتش، دلها را قساوت میگیرد و جز افرادی که خداوند، مهر ایمان بر دلشان زده و با امداد غیبی مؤید داشته، کسی در راه اعتقاد به وی ثابتقدم نمیماند».
حق: امام عسکری با چه تدابیری، مردم را برای عصر غیبت آماده میکردند؟
با توجه به شرایط سخت ارتباط با حضرت و طبق مستندات تاریخی، امام عسکری با ایجاد سازمان وکالت، ارجاع مردم به وکلا و اصحاب دینشناس و مورد اعتماد، شیعیان را برای غیبت فرزندشان و مراجعه به فقهای ربانی به عنوان نائبان عام امامت، آماده میکردند.
حق: شهادت حضرت در کجا و چه زمانی بود؟
امام حسن عسکری در سن بیست و هشت سالگی در هشتم ربیعالاول سال دویست و شصت هجری قمری در شهر سامرا به دست معتمد عباسی به وسیلهی زهر به شهادت رسیدند.
حق: برای آشنایی بیشتر با زندگی یازدهمین امام، چه کتابی را پیشنهاد میکنید؟
کتاب «شکوه سامرا» که مجموعه مقالاتی دربارهی امام هادی و امام عسکری علیهماالسلام است. این کتاب به اهتمام محمدحسن حیدری در سال هزار و سیصد و نود توسط دانشگاه امام صادق به چاپ رسیده.